Foto’s Lard Buurman

De dorpskern van Nagele bestaat uit een centraal plein en een door architect Jaap Bakema ontworpen autovrije winkelpromenade. Het noordelijk deel van deze promenade wordt in 2018 getransformeerd tot woonstraat, de woon-winkelpanden in het zuidelijk deel zijn reeds gerenoveerd. Voor de openbare ruimte in dit deel – inclusief het sleetse dorpsplein – maakte het Amsterdamse bureau Boom Landscape een herinrichtingsplan.

De 30 bij 30 betontegels zijn vervangen door twee kleuren klinkers die in een uitgesproken compositie zijn gelegd. Dit patroon is deels gebaseerd op de ontwerpprincipes van De 8, het architectencollectief dat in de jaren vijftig Nagele ontwierp. De door Boom ontworpen witte banken van beton lijken te zweven, een verwijzing naar de boeiboorden boven de bakstenen gevels. Een rij kastanjebomen verbindt de dorpskern met het omliggende polderlandschap. De hoven tussen de gebouwen zijn beplant met meerstammige bomen en ligusterhagen.

Het nieuws ging de afgelopen week viral: Google, althans moederbedrijf Alphabet, heeft toestemming gekregen om in Toronto een eigen stadsdeel bouwen. De berichtgeving richtte zich vooral op de ongekende mogelijkheden die de wijk – Quayside geheten – biedt, van verwarmde fietspaden en ondergronds vrachtvervoer tot zelfrijdende busjes. Of zoals dagblad Trouw schreef: ‘In Toronto wil Google demonstreren dat zij het leven in steden goedkoper, eenvoudiger, gezonder, schoner, veiliger en mogelijk zelfs leuker kunnen maken.’

Ook in de promotiefilm hieronder wordt benadrukt dat de inzet van technologie de gemeenschapszin bevordert en sociale ongelijkheid tegengaat. In de ‘Google-wijk’ ligt de macht bij de bewoners en niet bij de projectontwikkelaars en beleggers die overal ter wereld de stedelijke omgeving in hun greep hebben.

Na het zien van deze film kan het geen kwaad om dit artikel The Guardian te lezen. Auteur Evgeny Morozov stelt dat de ontwikkeling van Quayside niet meer is dan een alliantie tussen de technologiewereld en de financiële wereld. Met andere woorden: we moeten niet denken dat er ook maar een steen wordt gelegd zonder de betrokkenheid van traditionele vastgoedbeleggers. Uiteindelijk is de gehele wijk eigendom van Alphabet – zouden we ook juichen als het hier Trump Inc zou betreffen? Morozov heeft meer zorgen: is er sprake van keuzevrijheid als het ‘slimme’ stadsysteem gerund wordt door enkel en alleen Google-producten? Hoe is het in zo’n datagestuurde stad met de privacy gesteld? En wie bewaakt het publieke belang als zoning plans en building regulations niet meer gelden?

Als medewerker van het programmabureau Ruimte voor de Rivier ontving landschapsarchitect Regina Havinga vorige maand de Bijhouwerprijs. In haar vrije tijd vertoeft ze graag in een vakantiehuisje bij Hollandsche Rading.

‘In dat gebied komen drie landschappen samen. In het zuiden liggen de uitgestrekte veenweiden. Aan de noordkant de zandgronden van het Gooi en ten westen liggen de Loosdrechtse plassen.

‘Het is bijzonder dat de verschillen tussen deze landschappen zo goed herkenbaar zijn. Dat komt vooral omdat het gebied nog zo puur is. Bebouwing ontbreekt nagenoeg ontbreekt, net als windturbines en allerlei recreatieve voorzieningen. Vanuit mijn huisje kijk ik over de veenweiden uit op de Utrechtse Domtoren. En als ik de Graaf Floris V-weg volg – de provinciegrens tussen Utrecht en Noord-Holland wordt gemarkeerd door oude hardstenen grenspaaltjes – kom ik in het plassengebied uit.

‘Het contrast is het best te zien op buitenplaats EindeGooi waar de uitlopers van de stuwwal over gaan in de lager gelegen gronden. Dat zie je heel mooi terug in het reliëf. Het is in dit bos zo rustig, veel beter dan het drukke Lage Vuursche. ‘Dus ik zeg: ga wandelen, ga fietsen! Doorkruis ze alle drie. Bijvoorbeeld door de langeafstandswandelroute van het Floris V-pad te volgen.’

Als je in het buitenland woont en werkt en onafgebroken in een expatbubbel zit ontkom je er niet aan om vergelijkingen te maken met thuis. Zo hebben we hier in Oman ook een Blauwestad. Net als in Nederland wordt dit project gekenmerkt door gebiedsontwikkeling rondom een blauw hart met woningbouw in het hogere segment. En net als in Nederland kwam ook de Omaanse variant – Al Madina A’Zarqa geheten – na een voortvarende start al snel in zwaar weer. Dit kwam vooral door de gebrekkige vraag vanuit de markt en de ondoorzichtige financiële structuur waardoor het geld niet alleen uit het project maar ook uit het land wegvloeide – veel bv’s bleken gevestigd op de Kaaimaneilanden. De investeerders, grotendeels uit Oman afkomstig, zagen hun geld als sneeuw voor de zon verdwijnen. Het gevolg is een nationale kater en een geliquideerd project. Wat resteert zijn lege betonnen karkassen aan het strand. Het is interessant om te zien hoe in beide landen met dergelijke tegenslag wordt omgegaan. In Nederland past het mislukken van Blauwestad in een traditie van projecten die verkeerd zijn ingeschat. De discussie hierover wordt openbaar en op verschillende mediaplatforms gevoerd. Met als doel om ervan te leren. In Oman zijn gemaakte fouten doorgaans niet zo bespreekbaar. In het geval van Al Madina A’Zarqa gaat het ook nog eens om een investeringsmaatschappij waarvan de geldstromen niet zomaar door onafhankelijke journalisten onderzocht kunnen worden. Democratie en ruimtelijke ordening zijn in Oman jong en men is op zoek naar wegen om dingen bespreekbaar te maken. Dit gaat stap voor stap, in Nederland hebben we dit proces ook niet met zevenmijlslaarzen doorlopen. Dit is dan ook het grootste verschil. Een kritische discussie die zo gewoon is in Nederland, of het nu gaat over Blauwestad of over windmolens in zee of een wildviaduct, is hier ondenkbaar – met goede en minder goede projecten tot gevolg.

Nog geen abonnee, maar wel benieuwd naar de volgende editie?

Kijk hier voor onze abonnementen en aanbiedingen.

Mocht u als Blauwe Kamerabonnee het e-zine niet in uw e-mail ontvangen
dan beschikken wij mogelijk niet over uw juiste e-mailadres.
U kunt uw e-mailadres hier doorgeven.