Nieuwe campus Appingedam
Op de vlucht voor het klimaat
Aangenaam groen in Mumbai
Mythe tussen de rotsen
Project in beeld
Karresporen uit Romeinse tijd
Beeldessay
Ondertussen in … Mumbai
Drie vragen aan
Het komt niet vaak voor dat een item in het e-zine twee grote maatschappelijke thema’s bij de kop pakt. In deze editie wel: met een fraaie kaartenserie leggen ontwerpers Bram van Ooijen en Lena Knappers verbanden tussen migratie en de extreme hitte. Dat migratie de gemoederen bezighoudt, behoeft weinig uitleg. Elke week zien we de schrijnende beelden van wanhopige vluchtelingen die in gammele bootjes het Europese continent proberen te bereiken. In het voorjaar dienden we ons schrap te zetten voor de opvang van vele asielzoekers die in de zomermaanden naar ons land zouden reizen. Om te voorkomen dat gezinnen net als vorig jaar buiten moeten slapen, werden allerlei noodscenario’s uit de kast getrokken om iedereen onderdak te bieden. De noodtoestand bleef gelukkig uit, omdat de vluchtelingenstroom kleiner bleek dan verwacht. Maar de wet die een betere opvang moet garanderen was begin juli wel de reden voor de val van het kabinet. Nou ja, de regering besloot het werk neer te leggen vanwege een minuscuul dispuut over het wel of niet toelaten van enkele honderden nareizende vrouwen en kinderen.
Deze zomer zagen we dat klimaatverandering en hoge temperaturen allang geen ver-van-ons-bedshow meer zijn. In Zuid-Europa was wekenlang sprake van Afrikaanse toestanden – dat alleen al zegt veel over hoe warm het in Noord-Afrika moet zijn geweest.
En dat is precies waar de kaarten van Knappers en Van Ooijen over gaan. Ze laten zien dat bij een geringe temperatuurstijging grote delen van Afrika, Latijns-Amerika en Azië onleefbaar worden. De vraag is wat de mensen die daar wonen dan zullen doen, maar dat een groot deel noordwaarts zal gaan, valt te verwachten. Het is gezien de huidige asielcrisis nog maar de vraag of en hoe wij deze klimaatvluchtelingen straks zullen ontvangen. En of we bizarre hitte dan nog steeds ‘wel lekker’ vinden, zoals ik afgelopen weken mensen op weg naar Italië en Griekenland vrolijk tegen de nieuwsverslaggever hoorde zeggen.
Mark Hendriks, hoofdredacteur
De campus als een terpdorp
Het plan voor de nieuwe campus voor voortgezet en praktijkonderwijs in het Groningse Appingedam is gebaseerd op de inrichting van de wierde. In deze historische terpdorpen stonden de gebouwen op kunstmatige heuvels – tegen overstromingen – rondom een droge plek in het midden. Net als bij een wierde, staan de drie schoolgebouwen op de campus rond een cirkelvormige ruimte die dienstdoet als entreegebied en schoolplein. Aan dit centrale plein liggen ook de sportvoorzieningen en culturele functies – zo geplaatst dat zowel docenten en leerlingen als omwonenden er gebruik van kunnen maken. De buitenruimtes lijken op een openbaar park en sluiten aan op het omliggende landschap van de wierde Solwerd en de kades van het Eemskanaal. Er zijn ‘landschapskamers’ zoals een kwekerij, leerplein, sportstrand en een klein onderzoeksbos voor buitenlessen, studie of onderzoek. De al aanwezige vijver kreeg een natuurlijke uitstraling met weelderige oevers en een vogeleiland. De groene leeromgeving is bovendien ‘energieleverend’, circulair en onderdeel van de Groningse versterkingsopgave.
Project schoolcampus
Locatie Appingedam
Ontwerper De Unie Architecten, Felixx Landscape Architects and Planners
I.s.m. Innax, Alferink van Schieveen, DG Groep
Opdrachtgevers Stichting Voorgezet Onderwijs Eemsdelta
Uitvoering BAM Bouw en Techniek
Omvang 1,66 ha (gebouwen), 4 ha (buitenruimte)
Ontwerp en realisatie 2018-2023
VAN DE NVTL
Steden worden steeds compacter. De openbare ruimte die overblijft voor ontmoeting, groen, water en biodiversiteit moet nóg slimmer worden aangewend. Voor een gezonde, stedelijke leefomgeving vormt de bodem de basis, maar de relatie tussen boven- en ondergronds is wederkerig. Deze relatie tussen ‘boven en onder’ staat centraal tijdens het negentiende Stedelijk Interieur Congres op donderdag 14 september in Leiden. Meld je hier aan: www.nvtl.nl/agenda
VAN DE BNSP
De BNSP bestaat 25 jaar en wil dat vieren met het verzamelen van verhalen uit de praktijk. Persoonlijke verhalen van mensen uit het veld over hoe het vakgebied heeft bijgedragen aan het maatschappelijke debat of de bestuurlijke vormgeving. Praktijkverhalen, groot en klein en van Maastricht tot aan Groningen en zelfs daarbuiten. De verhalen komen op de website van de BNSP en worden gebundeld in een boekje. Meer info: https://www.bnsp.nl/nieuws/why-do-we-plan
op het internet
Cinematografisch landschap
Monument Valley, op de grens van de Amerikaanse staten Utah en Arizona, is een landschap dat je niet meer los kunt zien van de films waarin het een decor vormde. Tussen de indrukwekkende rotsformaties zijn tientallen westerns opgenomen die de mythe voedden van de heroïsche verovering van Amerika. Film als vorm van kolonisatie, die de oorspronkelijke bewoners, de Navajo, tot vreemden maakte. In The Taking – in oktober te zien op het AFFR – wordt deze mythe op aanstekelijke wijze geanalyseerd. Een visueel overrompelende film, een must-see voor elke film- en landschapsliefhebber.
Karresporen
Op het nieuwe bedrijventerrein De Prijkels, vlakbij Gent, ontwierp landschapskunstenaar Paul de Kort bij de entree een glooiend veld met uitvergrote karresporen. Dit land art-project is een knipoog naar de Karrewegstraat die door het bedrijventerrein loopt, maar ook een verwijzing naar de route die hier al in de Romeinse tijd liep. Midden op het veld bedacht De Kort een pad met hekwerken die bewegende karrewielen in herinnering roepen.
Circulaire wijk in Zweden
Voor ons septembernummer bezoekt redacteur Marieke Berkers de circulaire stadswijk Royal Seaport in Stockholm. In haar reportage zoekt ze antwoorden op twee vragen. Wat is nodig om een circulaire gebiedsontwikkeling voor elkaar te krijgen? En wat betekenen circulaire principes voor het ruimtelijk ontwerp – oftewel: hoe ziet zo'n circulaire wijk eruit? In deze korte film vertelt projectleider Staffan Lorentz alvast over dit bijzondere project.
BEELDESSAY: Waar is het straks (on)bewoonbaar?
In het project Humanity on the Move onderzoeken Bram van Ooijen (van bureau UFO) en Lena Knappers of een veranderend klimaat de komende eeuw van invloed is op hoe en waar we leven. Hun startpunt is het onderzoek Future of the Human Climate Niche. Deze studie bekeek de klimaatomstandigheden waarin menselijke samenlevingen het best gedijen. Wat blijkt: in de afgelopen 6.000 jaar leefden mensen binnen een opvallend smalle bandbreedte waarin de gemiddelde temperatuur lag tussen de 11 en 15 graden Celsius.
Door de opwarming van de planeet verschuift deze bandbreedte noordwaarts. Afhankelijk van bevolkingsgroei en de mate van opwarming zullen straks één tot drie miljard mensen buiten de gunstige klimaatomstandigheden vallen. Sterker nog: een derde van de wereldbevolking krijgt te maken met gemiddelde temperaturen van boven de 29 graden. Op dit moment is dat nog slechts het geval op 0,8 procent van het landoppervlak, voornamelijk in de Sahara. De studie laat zien hoe de wereld in 2100 bestaat uit bewoonbare en onbewoonbare gebieden. Dat leidt tot grote migratiestromen, zeker vanuit landen in Azië, Afrika en Latijns-Amerika waar de bevolking nu al in haar bestaan bedreigd wordt. Maar mensen die huis en haard verlaten vanwege klimaatverandering vallen nu nog buiten de wettelijke definities van het begrip ‘vluchteling’. Bovendien geven rijke landen meer uit aan het versterken van hun grenzen, dan aan het aanpakken van de klimaatcrisis, terwijl deze welvarende en industriële landen de klimaatverandering hebben veroorzaakt.
In een serie kaarten tonen Van Ooijen en Knappers de gebieden die het hardst getroffen worden bij een gemiddelde temperatuurstijging van respectievelijk 2, 3 en 5 graden, om zo tot een kaart van onleefbare gebieden te komen. De volgende stap is het verbeelden waar mensen naartoe kunnen verhuizen en waar nieuwe aankomstplekken gebouwd dienen te worden.
Ondertussen in … Mumbai
Project One Green Mile – herinrichting restruimte onder viaduct
Locatie Mumbai, India
Ontwerpers MVRDV, StudioPOD
Opdrachtgever Nucleus Office Park
Periode 2022
Vanuit het idee dat vervuilende en lawaaiige snelwegen de stad ook iets kunnen teruggeven, is onder de Senapati Bapat Marg-flyover in de Indiase miljoenenstad Mumbai een aangename openbare ruimte gemaakt. De ontwerpers van MVRDV en StudioPOD bedachten enkele goed verlichte ‘kamers’. Van een lounge en fitnessruimte tot een schaduwrijke verblijfsplek en leeszones. Schermen met klimplanten en plantenbakken zorgen voor een groene en ‘zachte’ uitstraling. Dat is fijn in een omgeving die stenig, druk en geurig is. Over de gehele lengte is een patroon van blauwe strepen aangebracht wat de strook een eigen visuele identiteit geeft. Het gebied rond en onder de snelweg is sinds de herinrichting een stuk veiliger en toegankelijker. Fietsers en voetgangers kunnen makkelijk passeren, onder meer door nieuw aangebrachte zebrapaden.
Drie vragen … Els van der Laan
Landschapsarchitect Els van der Laan haalde - samen met anderen - de Landschapstriënnale naar de Waddenkust. In september gaat de vakwereld aan de slag met toekomstperspectieven voor het gebied, terwijl het brede publiek op verkenningstocht kan langs kerkjes, dijken en boerderijen.
Waarom wilde u de triënnale organiseren?
‘Iedereen kent de
Waddeneilanden, maar de Waddenkust is voor velen onbekend terrein. Er wordt wel gesproken over de uniciteit van dit gebied, en hoe we kernwaarden als donkerte, weidsheid en stilte kunnen borgen.
Er ligt zelfs een motie in de Tweede Kamer waarin staat dat dit nadere aandacht verdient. Terecht, want er spelen talloze vraagstukken, zoals zeespiegelstijging, leefbaarheid en de omslag naar
duurzame landbouw. De vraag hoe je in een kustlandschap in transitie de kernwaarden overeind houdt, leek ons een mooie vraag voor de
triënnale.’
Wat is het programma?
‘Voor professionals organiseren we verschillende bijeenkomsten en ateliers om tijdens het slotsymposium enkele verfrissende vergezichten op tafel te leggen. Voorzitter van de programmaraad Eric Luiten ziet dit evenement als een “trapveldje”. We staan niet op het centercourt van de politieke besluitvorming, maar we creëren wel momenten waarop we met iedereen die wil frank en vrij kunnen werken aan de toekomst van dit precaire kustlandschap. We vinden het bovendien belangrijk dat zoveel mogelijk partijen, en dan met name jongeren, zijn aangehaakt. Voor hen is een speciale programmalijn opgetuigd, met discussieavonden, excursies en festivals.’
Waar hoopt u op?
‘Dat we een scherper beeld krijgen van hoe de binnendijkse en buitendijkse gebieden aan weerszijden van de Waddendijk er op lange termijn uit kunnen zien. En dat we op een rij krijgen welke stappen we de komende tijd moeten zetten om zo’n toekomstperspectief werkelijkheid te maken. En ik hoop dat de identiteiten en kwaliteiten van de negen Waddenregio’s met elkaar verbonden worden.'
Nog geen abonnee, maar wel benieuwd naar de volgende editie?
Kijk hier voor onze abonnementen en aanbiedingen.
Mocht u als Blauwe Kamerabonnee het e-zine niet in uw e-mail ontvangen
dan beschikken wij mogelijk niet over uw juiste e-mailadres.
U kunt uw e-mailadres hier
doorgeven.